نجات عبارت است از یک سری عملیات که منجر به رهایی افراد زنده از شرایط بحرانی و به دام افتاده می شود و هم چنین انجام کمک های نخستین بر روی آنها که از وخامت حال افراد جلوگیری نماید.
کارهای عملی اساس آموزش نجات است و آموزش عملی یا تئوری برای تفهیم مسئولیت ها و فهم بهتر کارهای عملی به کار می رود و آموزش شفاهی به تنهایی دارای ارزش کمی بوده و همچنین نمایش یک عمل نجات بدون اینکه نجاتگران عملا وشخصا آن را آنجام ندهند فایده چندانی ندارد.
مهارت انضباط و کار دسته جمعی که با اطلاعات فنی توام باشد از جمله عوامل بسیار مفید در عملیات نجات هستند. این عوامل را فقط با کارهای عملی و واقعی می توان به دست آورد. کار نجات یک کار کاملا فنی است و اجرای صحیح آن احتیاج به آموزش و تمرین و مهارت های خاصی دارد. افرادی که بخواهند در مرحله اولیه و ابتدایی تا قبل از رسیدن دسته های متخصص و تعلیم دیده عملیات نجات را انجام دهند بایستی توجه داشته باشند که چه کارهایی را باید به مرحله اجرا بگذارند. کلیه عملیات نجات باید به طور گروهی یا دسته جمعی انجام شود. بایستی دستورات فرمانده گروه را دقیقا و به موقع اجرا کرد. زیرا ممکن است جان مصدوم و شاید جان خود نجاتگر نیز به خطر افتد و این بستگی به اطاعت و اجرای حتی کوچکترین دستور فرمانده گروه دارد.
نقش و وظایف امدادگر
در عملیات نجات نتیجه کار یک فرد تعلیم دیده و با هوش به مراتب بیشتر و موثرتر از قدرت و نیروی جسمانی اوست. نقش و وظایف امدادگر در صحنه حادثه، به هر دوره دیده داوطلب یا مامور که اقدام به ارائه کمک های مورد نیاز نماید امدادگر گفته می شود و او به عنوان یک فرد کمک دهنده می تواند وظایف متعددی را در صحن بر عهده دارد. این وظایف و نقش ها بسته به نوع شرایط حادثه به شرح زیر متفاوت می باشد:
۱ـ رسیدگی سریع و مناسب به مصدومین موجود درصحنه حادثه یا بیماران
۲ـ حفاطت از سلامت خود
۳ـ حفاظت وامنی صحنه اسیب
۴ـ درخواست کمک از مراجع ذی صلاح(اورژانس اتش نشانی هلال احمر پلیس و….
۵ـ مشارکت در عملیات جستجو ونجات(sar)
۶ـ دستیابی به مصدوم و رها سازی
۷ـ انجام ارزیابی مصدوم و سانحه
۸ـ اجرای کمک های اولیه و اقدامات ضروری
۹ـ انتقال مصدوم (در صورت لزوم)
۱۰ـ هدایت اطرافیان و نظاره گران به انجام اقدامات ضروری(مدیریت صحنه)
۱۱ـ کنترل فعالیت ها و اقدامات اطرافیان و نظاره گران صحنه آسیب
۱۲ـ کمک به پرسنل اورژانس و سایر نیرو های امدادی(در صورت لزوم)
۱۳ـ مکتوب سازی اقدامات و مراقبت ها
۱۴ـ اطلاع رسانی
۱۵ـ حمایت روانی از اسیب دیدگان
۱۶ـ پشتیبانی عملیات
۱۷ـ ارتقاء سطح معلومات و مهارت های خود و دیگران.
خصوصیات امداد گر:
۱ـ داشتن اطلاعات کافی و مهارت های لازم جهت انجام کمک های اولیه.
۲ـ حفظ خونسردی در حین مواجهه با صحنه اسیب و مصدومین.
۳ـ سرعت عمل در کار. این امر برای رسیدگی به عوامل تهدید کننده زندگی پر اهمیت می باشد.
۴ـ داشتن ابتکار عمل و حد اکثر استفاده از حداقل وسایل موجود.
۵ـ تسلی بخشیدن به مصدومین و حمایت روانی از آنها.
۶ـ رعایت فرهنگ غالب منطقه حادثه و پایبندی به تعالیم مذهبی و ارزش ها.
۷ـ شناخت محدئده فعالیت خود و عدم دخالت در امور پزشکی.
۸ـ آراسته بودن ظاهر و بر خورد مناسب
آشنایی با تجهیزات امداد و نجات
بعنوان یک امدادگر ممکن است در صحنه حادثه مثل یک پلیس، عبور و مرور را کنترل کنید و یا مانند یک مأمور آتش نشانی مجبور به خاموش کردن آتش سوزی و رهاسازی مصدومین گرفتار در آتش، و یا زیر آوار و اتومبیل باشید. بنابراین باید برای ایفای نقش صحیح خودتان احتیاج به ابزار و تجهیزات بخصوص دارید و باید تا آنجا که ممکن است نسبت به صحنه حادثه ای که به آن وارد می شوید مجهز به وسایل مورد نیاز آن صحنه باشید. البته شما باید خصوصیت حسن ابتکار و خلاقیت را در خودتان بیشتر فعال کنید، زیرا باید در نظر داشته باشید که ممکن است شما به صحنه ای وارد شوید و هیچگونه تجهیزاتی به همراه نداشته باشید، مثلاً زمانی که شما به تعطیلات می روید ناگهان با صحنه حادثه ای رو به رو می شوید، در اینجا باید وسائل موجود در صحنه و در دسترس را بطور ابتکاری و کاملاً صحیح برای کنترل خطرات و ایجاد مراقبت بکار گیرید. مثلاً ممکن است شما برای بی حرکت کردن عضو آسیب دیده مصدوم، آتل در اختیار نداشته باشید از آنجا که می دانید کار آتل بی حرکت کردن عضو آسیب دیده است از هر وسیله ای که بتواند اینگونه عمل کند می توانید استفاده کنید. نکته ای دیگر که در رابطه با تجهیزات باید در نظر داشت این است که در صحنه های وسیع حوادث گروه های متعددی به کمک می آیند این گروهها برای کمک رسانی به صحنه وارد می شوند و هر گروه مجهز به دستگاه ها و تجهیزات خاصی هستند و افراد هر گروه قبلاً طی دوره های آموزشی کاملاً کار با این تجهیزات را آموخته اند. از آنجا که ممکن است شما بعنوان یک امدادگر در کنار این گروه ها در امر امدادرسانی همکاری داشته باشید آشنایی مختصری با این وسائل برای شما مقید خواهد بود. در این بخش سعی شده است تا لیست تقریباً کاملی از تجهیزات در اختیار شما قرار بگیرد.
وسائل و تجهیزات به سه دسته کلی تقسیم می شوند:
الف) تجهیزات شخصی و انفرادی امدادگر
ب) تجهیزات امداد و کمک های اولیه
ج) تجهیزات نجات
الف)تجهیزات شخصی و انفرادی امدادگر
شما به عنوان یک امدادگر باید بدانید بدلیل پراسترس بودن لحظات اولیه حوادث و اعزام، معمولاً بعضی از تجهیزات اولیه که هر امدادگر باید به همراه داشته باشد فراموش می شود، که نتیجه آن، بوجود آمدن مشکلاتی برای شما می باشـد. پس در زمان حرکت و اعزام دقت داشته باشید که حداقل، وسائل شخصی و تجهیزات انفرادی خود را به همراه داشته باشید.
تجهیزات شخصی آن دسته از وسائلی هستند که معمولاً هر امدادگر خودش تهیه می کند، تا در زمان اعزام به منطقه حادثه به همراه داشته باشد و در حفظ بهداشت فردی امدادگر بسیار مؤثر می باشد، مثل ظروف غذا (بشقاب، قاشق، چاقو، دربازکن، لیوان)، مسواک و خمیردندان، حوله و صابون، کارت شناسایی، کبریت یا فندک، دمپائی، لباس اضافه، سوزن و نخ، کاغذ و قلم.
تجهیزات انفرادی نیز وسائلی هستند که معمولاً با توجه به نیاز هر عملیات و امکانات موجود در سازمان در اختیار نیروهای امدادی قرار می گیرد، تا آمادگی لازم را جهت انجام مأموریت های امدادی داشته باشند، مثل کوله پشتی، کیسه خواب یا پتو، پوتین یا کفش مناسب، لباس امدادی(با توجه به فصل)، چراغ قوه، قمقمه، ماسک های محافظ، دستکش های محافظ، جعبه کمک های اولیه انفرادی، غذای فاسد نشدنی جهت ۲۴ ساعت.
ب) تجهیزات امداد و کمک های اولیه
بعد از اینکه امدادگر آماده شد، حالا نیاز به تجهیزات و ابزار لازم جهت ایجاد آمادگی و انجام مأموریت دارد، که یک بخش از این تجهیزات را وسائل امدادی و پزشکی تشکیل می دهند.
وسایل جعبه کمک های اولیه شامل: باند(سه گوش، نواری، کشی، توری)، گاز استریل، گاز وازلین)، سوزن قفلی، دستمال کاغذی، پنس و قیچی، آتل انگشت(فینگر)، ایروی (Air way)، ماسک مخصوص تنفس مصنوعی، ورقه های آلومینیومی استریل جهت مصدومین سوختگی، سرم شستشو، بتادین، چسب زخم ، چسب روی باند، ترمومتر ، چراغ قوه، دستکش استریل، دستکش یکبار مصرف
تجهیزات امدادی شامل: ۱- دستگاه فشارسنج و گوشی پزشکی ۲- کیسه های آب سرد وگرم ۳- ملحفه ۴- انواع آتل چوبی ۵- آتل تمام تنه ۶- آتل نیم تنه ۷- انواع برانکار ( ساده . چرخدار کوچک، چرخدار بزرگ، سبدی، تاشو ساده، کوهستان) ۸- کیف احیا ۹-دستگاه زنده یاب ۱۰- تخت بیمار ۱۱- پاراوان
همانطور که می دانید در بعضی از موقعیت های خاص در اثر حوادث، ابتدا نیاز به یک سری عملیات های نجات و تجهیزات خاص می باشد تا ما بتوانیم یک عملیات امدادی مؤثر را انجام دهیم، که لزوم آن شناخت و آشنایی با ابزار نجات است که با توجه به کاربرد، به دسته های زیر تقسیم می شوند:
۱: ابزار ایمنی و هشدار: شما بعنوان یک امدادگر باید بدانید که اگر بر اثر بی احتیاطی و عدم استفاده از ابزار مناسب آسیب ببینید، مشکلات زیادی را برای خود و دیگر پرسنل امدادی بوجود می آورید، و توانائی لازم را جهت انجام عملیات از دست می دهید، پس همیشه قبل از شروع هر عملیات امداد و نجات ابتدا اقدامات لازم جهت ایمنی خودتان و مصدومین و دیگران را فراهم کنید. لباش ضد گاز با متعلقات، لباس ضد اسید، لباس کامل ضد اشعه، لباش ضد رادیو اکتیو، لباس کار، کلاه ایمنی، کفش ایمنی، عینک ایمنی، دستکش های ایمنی، نقاب ایمنی، نوار ایمنی و خطر، کمربند ایمنی، مخروط شبرنگ، دستکش ضد ولتاژ، جلیقه فسفری، انواع ماسک:(بخارات مضر، گرد و خاک، آلودگی محیط، گازهای سمی و خطرناک، مجهز به سیلندر هوای فشرده، بلومان)، تابلوهای اعلام خطر(دستی و ثابت)، چراغ گردان و چشمک زن، بلند گو دستی، گوشی کم کننده صدا، دستگاه آزمایش گاز محیط، دستگاه آزمایش رادیواکتیو محیط، کابل بر، فیوز کش، ولتاژ متر، ملاقه دسته بلند، چنگال بزرگ، قلاب نوک تیز، نوارچسب پهن، گوه، باند قیری، تخته های تثبیت وسایل ناپایدار، ابر بزرگ مستطیلی.
۲: ابزار روشنایی: از دلائلی که باعث می شود تا ما نتوانیم طبق استاندارد های تعیین شده کار نمائیم، نبود نور کافی محیط می باشد، و بسیار مهم است که ما برای تمام عملیات هایمان پیش بینی این مسئله را انجام دهیم. چراغ قوه (با باطری و لامپ اضافی)، چراغ هالوژنه، پرژکتور ثابت، پرژکتور دستی، پرژکتور مه شکن، هدلامپ(چراغ پیشانی)، چراغ روشنایی گازی، پیک نیک (باکپسول و توری اضافی)، چراغ روشنایی گازی بزرگ.
۳: ابزار سبک دستبابی به مصدوم: این دسته از ابزار جهت عملیات رها سازی و دستیابی به مصدوم مورد استفاده قرار می گیرند، از خصوصیات این ابزار می توان به فراوانی، قابل دسترس بودن، تعمیر و تأمین مجدد آسان، کم حجم بودن، قابل حمل بودن، و کم هزینه بودن آنها اشاره کرد. دیلم(کوچک، بزرگ، متوسط)، پتک(سنگین، سبک)، تبر(کوچک، بزرگ)، تبر چند منظوره، تایلیور، جک، طناب نجات، پلکان تاشو، قیچی فولادبر، بیل، بیلچه امدادی، کلنگ، سمبه، اره آهن بر، قلم تیزبر.
۴: ابزار نیمه سنگین دستیابی به مصدوم: این دسته از ابزار کارائی بسیار بالایی را جهت انجام عملیات های رهاسازی و نجات دارند، ولی تمام آنها معمولاًپرحجم و حمل آنها نیاز به ماشین های جداگانه ای بجز آمبولانس را دارد که به آنها ماشین های نجات می گویند.
ابزار هیدرولیک شامل: (موتور، جک، فک، قیچی و شلنگ های رابط)، ابزار برش یا سری برنال: (کپسول اکسیژن، کپسول گاز استیلن، کپسول گاز مایع، فندک، سری برش)، سنگ فرز، اره برقی یا بنزینی، ابزار جرثقیل: (جرثقیل های دستی، تیفر، چین بلاک، وینچ، اهرم زنجیری، قرقره ساده و مرکب، انواع قلاب، طناب پنبه ای و نخی)،
کیسه های نجات شامل: (کیسه های ۷تایی یا۹تایی، کپسول اکسیژن، شلنگ های رابط، که از ۵/۱تا ۶۵تن را از زمین بلند می کنند)، انواع جک های بزرگ بالا برنده، دستگاه های زنده یاب: (مدل اورتانگسگرات یا A082، مدل اوربیفون.
۵: ابزار آبگیری و آبدهی: این دسته از وسایل جهت تخلیه یا انتقال آب و مواد مایع دیگر مورد استفاده قرار می گیرند. پمپ های آب کش، لجن کش، کف کش، اسید کش، شلنگ های رابط از معمولی تا فشار قوی، اکاتور، تانکرهای آب از مخازن ۹۰۰ لیتری ثابت تا ۵۰۰۰ لیتری چرخدار و ۲۵ هزار لیتری ماشینی.
۶: ابزار تعمیر سبک شامل: جعبه ابزار کامل، کابل های رابط، بکسل(طنابی، سیمی، نواری).
۷: ابزار اطفاء حریق شامل: خاموش کننده های دستی (پودر و هوای خشک، پودر و گاز، گاز CO2 ، کف- هالوژنه، آب و گاز)، پتوی نسوز، سطل آتش نشانی، انواع سیستم های ثابت اطفاء حریق و اعلام خطر حریق.
۸: ابزار غواصی شامل: لباس کامل ضد فشار (تابستانه و زمستانه)، کپسول اکسیژن، گیج اکسیژن (دیمن وال)، کفش غواصی(فین)، اشنوگل، فشارسنج، قطب نما، ساعت، دستکش، ماسک، کلاه، جوراب، خنجر.
۹: تجهیزات کوهستان (کوهنوردی، سنگ نوردی):
تجهیزات کوهنوردی شامل: کوله پشتی (یک روزه، چند روزه)، کیسه خواب، کفش (از مدل سبک کوهپیمائی تا مدل سنگین جهت برف)، کفش کوه اسکی، لباس پر(کت، شلوار، جوراب، دستکش)، لباس گرتکس، کلاه بوران، عینک (بوران، برف)، کلنگ، گرامپون، مینی گرامپون، پانچو، گتر، چادر، چراغ قوه، قطب نما.
انسان ها در طول حیات خود همواره در معرض خطرات و حوادث بوده اند.گسترش شهرنشینی، پیشرفت علم و صنعت گرچه باعث افزایش حوادث شده اما توانایی انسان را در پیشگیری و رویارویی با حوادث نیز افزایش داده است. حوادثی که سالیانه جان هزاران نفر را در دنیا می گیرند، به چندین هزار نفر آسیب وارد می کنند و هزینه های بسیاری را به جامعه ها وارد می کنند. حوادث چون دشمنی قهار تمامیت ارضی و کیان ملی کشورها را تهدید می کنند و جان انسان ها را می گیرند. لذا همه دولت ها برای حفظ امنیت و سلامت شهروندان و جامعه می کوشند تا توان خود را در برخورد با حوادث افزایش دهند، تا هنگام حادثه بتوانند از جامعه و کشورشان دفاع کنند.کمک به آسیب دیدگان و بازماندگان حوادث جدای وظیفه انسانی که بر عهده همه (هم دولت و هم ملت) می باشد، نقش به سزایی در تامین امنیت و سلامت جامعه دارد. ضمن اینکه کمک رسانی به موقع و اصولی نقش مهمی در کاهش تلفات و عوارض این حوادث و نقش به سزایی در کاهش هزینه های بعدی دارد.
حوادث و کشور ما
کشور ما یکی از کشورهای حادثه خیز دنیا است. هر بیست و پنج دقیقه یک نفر در اثر تصادف در ایران می میرد. روزانه صدها نفر در تصادفات شهری و جاده ای گرفتار می شوند. هر سال صدها نفر در آبهای کشور غرق می شوند. مرتب اخبار مشکلات و مرگ ومیر کوهنوردان شنیده می شود. قرار گرفتن ایران روی خط زلزله باعث شده تا هر از گاهی زلزله ای میهب بخشی از کشور را بلرزاند. همه ساله روستاها و شهر های بسیاری از کشورما در معرض سیل قرار دارد. به این همه باید ماشین ها و جاده های غیر استاندارد و نا ایمن، ساختمان های غیر مقاوم، ساخت و سازهای غیر اصولی و… را نیز اضافه کرد. یاری رساندن به کسانی که در اثر حادثه نیازمند کمک هستند را امداد گویند. مثل دادن غذا و اسکان بازماندگان زلزله. به مجموعه اقداماتی که برای رهایی و خروج یک مصدوم از صحنه حادثه انجام می شود، نجات می گویند. مثل خارج کردن مصدوم از میان لاشه ماشین های تصادفی، نجات یک نفر از زیر آوار، نجات یک غریق در دریا، پیدا کردن کسی در کوه .همه و همه مثال هایی از امداد و نجات هستند. امداد و نجات شاخه های مختلفی دارد از جمله: آب و سیلاب – آوار – جاده – کوه.
اهمیت امداد و نجات در حوادث
هنگام بروز حادثه تعدادی از افراد در دم جان می دهند اما عده ای نیز زنده می مانند، اما در صحنه حادثه درگیر می شوند. مانند کسانی که بعد از زلزله زیر آوار می مانند، یا کسانی که زیر بهمن مدفون می شوند و … . مهم ترین کار بعد از حادثه دسترسی به این افراد و خروج آنها از صحنه حادثه است. قبل از اینکه جانشان را از دست بدهند و بدون اینکه آسیب جدیدی ایجاد شود، و این وظیفه نیروهای امدادی است. همانگونه که می بینید زمان در انجام این وظیفه نقش مهمی دارد. نیروهای آموزش دیده و مجهز در کاهش تلفات و عوارض حوادث نقش به سزایی دارند و بسیار تاثیر گذارند.
منبع: www.isd-med.com
نظرات کاربران