فناوری های نگهبان آتش نشانان

مقدمه
امروزه ضرورت جلوگیری از اتلاف منابع و انجام عملیاتها در کوتاهترین زمان ممکن، جلوگیری از تداخل و ناهماهنگی ها و ارائه خدمات مناسب به شهروندان اشاره به آن دارد که لازم است در حوزه خدمات ایمنی و آتش نشانی توجه ویژه ای به فناوری اطلاعات شود.
اهمیت فناوری اطلاعات به منظور افزایش سرعت و دقت در عملیاتهای مختلف آتش نشانی ها و دستگاههای امدادرسان به منظور بالا بردن بهره وری به روشنی قابل درک و کاملا ضروری به نظر می رسد. در این زمینه در حوزه خدمات سازمان های آتش نشانی و خدمات ایمنی می توان به سامانه های کشف، اعلام و اطفاء حریق هوشمند، فناوریهای مورد استفاده در مراکز کنترل و فرماندهی عملیات و بسیاری دیگر اشاره کرد. فرهنگ سازی با بهره گیری از فناوری های روز و آموزش کارکنان امدادی از سویی بصورت تخصصی و مردم از جهاتی دیگر می تواند ما را در نیل به اهداف مورد نظر موفق و نزدیک تر نماید. بدیهی است در صورتی که مردم یا نیروی انسانی سازمانی دانش و علم و تجربه استفاده از تجهیزاتی که حاصل فناوری های جدید می باشد را نداشته باشند، استفاده از فناوری نه تنها مفید فایده نخواهد بود بلکه بحران را بزرگتر و پیچیده تر خواهد کرد. در ادامه 2 فناوری ارائه شده در آزمایشگاه Jet Propulsion ناسا به نام های POINTER و AUDREY که جهت رفع برخی مشکلات امدادرسانان مورد آزمایش واقع شده به طور مختصر معرفی خواهند شد و باید امیدوار باشیم در آینده ای نزدیک این گونه فناوری ها نیز در اختیار آتش نشانان عزیز ایران زمین این فرشتگان نجات واقعی گذاشته شود. به امید آن روز.

آتش خدمتگزار بسیار خوب اما ارباب بسیار بدی است
دنیای امروز، پیشرفت تکنولوژیک و صنعتی شدن را مرهون آتش است. آتش گرما و روشنایی می بخشد و زندگی بدون آتش خیلی سخت و چرخ صنعت بی آن باز خواهد ایستاد. به همین دلیل و با توجه به خدمات بسیار آتش به بشریت این عنصر از دیرباز مورد توجه ویژه قرار گرفته است. حال اگر این عنصر مفید را جدی نگیریم و یا از خطرات آن آگاه نباشیم هر لحظه ممکن است هر آنچه در پیرامون خود داریم را از دست بدهیم. حتی جانمان را!
دانش بشری با وجود قرنها تلاش و پیگیری، تا کنون راه حل قاطعی در راستای خنثی نمودن کامل حریق و انفجار نیافته است. اما آمار دقیق حریق در کشورهای مترقی ثابت نموده است که بیش از 75 تا 80 درصد حریقها قابل پیش بینی و پیشگیری می باشد و در صورت استفاده صحیح از فناوری و ادوات و تجهیزات به روز آتش نشانی و در کنار آن آموزش و تمرین وافی، کافی و مداوم می توان خسارات و تلفات حریقهای غیر قابل پیش بینی را نیز به حداقل ممکن کاهش داد.

هیچ جایی از خطر حریق مصون نیست
اگر چند سال در مکان معینی حریق رخ ندهد علامت مصون بودنش از حریق نیست! ذکر این نکته ضروری است که حفاظت از حریق به هیچ عنوان در انحصار سازمانهای آتش نشانی و خدمات ایمنی نمی باشد. اگر این سازمانها به وظایف خود بخوبی عمل کنند و وسایل و تجهیزات به روز در دست داشته باشند تنها کمک کار خواهند بود و حفاظت اصلی با خود اشخاص و صاحبان املاک، مستحدثات، صنایع و مدیران دستگاههای مختلف است.

تکنولوژی که می توانست ناجی آتش نشانان پلاسکو باشد
در سال 1999 شش آتش نشان زندگی خود را در برابر آتش از دست دادند. آنها بخشی از گروه 73 نفری بودند که به یک انبار پر از دود درشهر ووستر در ایالت ماساچوست امریکا فرستاده شدند. آنها نتوانستند راه خروج را پیدا کنند و اکسیژنی برای تنفسشان باقی نماند!
پیشگیری از تراژدیهای مشابه بیش از یک دهه است که یک چالش فنی است. در خارج از فضاهای سرپوشیده آتش نشانان می توانند از تکنولوژی GPS برای ردیابی و از امواج رادیویی برای برقراری ارتباط استفاده کنند. اما وقتی به یک ساختمان فولادی و بتنی وارد می شوند این فناوری ناگهان غیر قابل اعتماد می شود.
یک تیم تحقیقاتی در آزمایشگاه ( Jet Propulsion Laboratory ) کالیفرنیا، سیستم ارتقایافته ای را ارائه کرد که می تواند حفاظت امنیت آتش نشان ها را در حین عملیات امکان پذیر نماید. نام این سیستم POINTER است که خلاصه شده ( Precision Outdoor and Indoor Navigation and Tracking for Emergency Responders ) است به معنای ( ردیاب و مسیر یاب دقیق مکانهای بیرونی و درونی برای ارائه دهندگان خدمات ایمنی ). این تکنولوژی در محیطهای نظامی و صنعتی نیز قابل استفاده بوده و بکار می رود.

در ماه اگوست سال 2016 ، POINTER با موفقیت به وزیر بهداشت و امنیت و همچنین به مدیر اداره علم و فناوری که برای آن هزینه کرده بودند ارائه شد. آقای Price مدیر بخش تکنولوژی امنیت داخلی ناسا می گوید: تا به امروز موضوع ردیابی و پیدا کردن ماموران عملیاتی در مواقع اضطراری و هنگام رخداد حوادث همیشه اولین اولویت سازمانهای ارائه دهنده خدمات ایمنی در سراسر ایالت متحده بوده است. وی افزود اگر پروژه POINTER در مسیر موفقیت فعلی خود ادامه یابد آتش نشانان در آینده ایمن خواهند بود.
در ماه ستامبر نمایندگان آتش نشانیهای سراسر ایالت متحده از آزمایشگاه JPL برای نمایش POINTER بازدید کردند. با تکنولوژی POINTER آتش نشانان میتوانند با امنیت بیشتری انجام وظیفه کنند.در همین راستا نمایندگان دپارتمان آتش نشانی های امریکا اذعان داشتند که POINTER میتواند در پیدا کردن افراد گمشده داخل ساختمانهای دچار حریق بسیار یاری رسان باشد. آنها POINTER را وعده تحقق یافته رفع مشکل ردیابی درون ساختمانها عنوان نمودند. نمونه ای از این دستگاه تنها 7/11 گرم وزن دارد.

تکنولوژی مورد استفاده POINTER و تفاوت آن با سایر دستگاههای رایج در این زمینه
تا پیش از معرفی POINTER ، محققان همواره بر روی امواج رادیویی تمرکز داشتند. زیرا این امواج قابلیت ارسال انرژی به مسافتهای طولانی را دارند. ولیکن امواج رادیویی در سازه های بتنی و فلزی دچار چالش می شوند. در واقع علت قطع سیگنال تلفن همراه در ساختمانهای فلزی یا زیرزمینها نیز همین مسئله است. اما POINTER از میدان الکترومغناطیسی استفاده می کند. این میدانها دیوارها را دور میزنند و ماهیت شان با امواج متفاوت است. پیش از این به دلیل برد کوتاه این امواج مورد توجه قرار نمی گرفتند. اما امروزه می توان با بهینه سازی این میدانها آنها را در اندازه و طول موجهای متفاوت منتشر کرد. لازم به ذکر است در اصل این ردیاب تولید میدانهای شبکه استاتیک می کند و با استفاده از آن اطلاعات جغرافیایی و جهت ها را نشان می دهد بطوریکه فرماندهان عملیات می توانند پوزیشن نیروهای خود را بسنجند و بفهمند که مثلا شخص داخل ساختمان ساکن است؟ روی زمین میخزد؟ صورت وی رو به زمین است یا هوا و بسیار از اطلاعات مفید دیگر.
با تجربه ای که از حادثه پلاسکو داریم به روشنی می توان به کارایی و موثر بودن این ردیاب در حوادث مشابه پی برد.

هوش مصنوعی که می تواند فرشته نگهبان یک آتش نشان باشد

آتش نشانان در درون یک ساختمان در حال سوختن، فقط می توانند به قدرت عقل و حواس 5 گانه خود متکی باشند. امام تحقیقاتی که توسط آزمایشگاه JPL در کالیفرنیا انجام شده ممکن است این تفکر را تغییر دهد. این آزمایشگاه هوش مصنوعی را معرفی می کند که می تواند اطلاعات مربوط به دما، گازهای سمی و سایر سیگنالهای خطر را جمع آوری کرده و ماموران عملیاتی درون آتش را هدایت کند.
نام این دستگاه مبتنی بر هوش مصنوعی AUDREY است. این دستگاه اطلاعات را از طریق استدلال استخراج کرده و تحلیل می نماید. این دستگاه می تواند کل یک تیم آتش نشانی را دنبال کند. سیگنالهای مربوط به افراد را ارسال نماید و کمک می کند تا آتش نشانان از تجربیات یکدیگر برای چگونگی مهار حوادث استفاده کنند.

یکی از دانشمندان آزمایشگاه JPL در مورد AUDREY می گوید : بعنوان مثال هنگامی که یک آتش نشان در یک محیط حرکت می کند این دستگاه می تواند تمامی هشدارها را از طریق یک دستگاه تلفن همراه یا بر روی نمایشگرهای سر بند (Head Mount) آتش نشان ارسال نماید. اساس کار AUDREY اینترنت اشیاء ( IOT ) است.
ایده این دستگاه در مورد آتش نشانان سنسورهایی در لباس آنهاست که می تواند مکان دقیق آنها را مشخص نماید. تعیین گرمای اتاقها، وجود مواد شیمیایی و نوع آن ، تشخیص گازهای خطرناک، تهیه تصاویر ماهواره ای از یک مکان و بسیاری موارد دیگر از ویژگیهای این دستگاه است.
مدیر برنامه AUDREY می گوید : هنگامی که تمامی تیم اعزامی به حادثه به سنسورهای AUDREY متصل شدند آنگاه این دستگاه فرشته نگهبان آنان می شود زیرا تمامی اطلاعات این سنسورها دیده شده و آتش نشانان به اتاق مجاور که سقف آن در حال سقوط است مراجعه نخواهند کرد!
AUDREY طوری طراحی شده است که همه چیز را از بالا ببنید. ( طراحی مبتنی بر ابر ) این دستگاه کارهایی بیش از ارسال اطلاعات می تواند انجام دهد. جالب است بدانیم هنگامی که AUDREY رویداد یک حادثه را می بیند آنرا یاد می گیرد و منابع لازم را در مورد حادثه مشابه بعدی پیش بینی می نماید.

ماشینی با عملکردی بر اساس تفکری شبه انسان

بیشتر پروژه های هوش مصنوعی بر اساس قاعده هستند. ( اگر این —–> سپس آن ). در AUDREY از استدلالهای پیچیده ای برای شبیه سازی نحوه فکر انسانها استفاده شده است که این امکان را می دهد که اطلاعات مفیدی برای آتش نشانها نسبت به یک سیستم هوش مصنوعی سنتی تهیه گردد. این دستگاه تفکر و تصمیم گیری مانند انسان دارد و شامل چندین تکنولوژی توسعه یافته توسط ناسا و وزارت دفاع امریکا در 5 سال گذشته است و هزینه آن توسط وزارت امنیت داخلی ایالات متحده تامین می شود.

منبع:
تارنمای آزمایشگاه Jet Propulsion ناسا در کالیفرنیا