همانطوريكه ميدانيم امروزه كپسول هاي تنفسي كامپوزيت به دليل مزيت سبكي قابل ملاحظه نسبت به انواع فولادي مشابه خود كه ناشي از تفاوت چگالي آلومينيوم نسبت به فولاد و همچنين سبكي نسبي لايه پوششي كامپوزيت مي باشد ، به طور فراگير ، وسيع و گسترده در عمليات امدادي و همچنين در صنايع مختلف نفتي و پتروشيمي و . . . مورد بهره برداري قرار دارند. در اين راستا سازندگان اصلي و معدود اين نوع از كپسول ها ، براساس اطلاعات و برونداد منتج از پايش آزمون هاي دوره اي ، به صورت مستمر نسبت به ارتقاء كيفيت فني و تكنولوژي ساخت اين محصول اقدام نموده اند. از جمله موارد مي توان به بهبودهاي ناشي از تغيير در تركيبات آلياژي لايه داخلي آلومينيومي كپسول هاي كامپوزيت اشاره نمود. در اينخصوص ، بسياري از سازندگان تا پيش از سال 1990 ميلادي از آلياژ آلومينيوم نوع 6351 و نوع 6082 براي ساخت انواع سيلندرهاي آلومينيومي استفاده مي نمودند ، ليكن براساس تحقيقات و شناسايي استعداد اين آلياژ به عيب (ترك) SLC (Sustained Load Cracking) ، آلياژ آلومينيوم 6061 جايگزين اين دو آلياژ گرديد. لازم به ذكر است SLC يك پديده متالوژيكي است كه عموماً در كپسول هاي در حال سرويس كه مدتي تحت تنش بوده اند حادث مي شود. ضمن اينكه اين نقص در آلياژ 6061 تاكنون به ندرت مشاهده شده است. فارغ از موضوع خاص فوق ؛ كپسول هاي تنفسي كامپوزيت عمدتاً داراي يك لايه داخلي نازك (معمولاً آلومينيومي) بوده كه توسط دسته الياف كربني و شيشه اي به ضخامت تقريبي 4mm احاطه و تقويت شده است. تحمل فشار بالا در عين سبك بودن آن ، مبين تكنولوژي پيشرفته ساخت مي باشد و بديهي است اين امر مستلزم رعايت قوانين خاص بازرسي و نگهداري در دوره مصرف خواهد بود. در اين راستا و به منظور استفاده و بهره برداري ايمن مصرف كنندگان كپسول هاي كامپوزيت ، ملاحظات خاص و دقيق مزبور توسط سازندگان در مدارك فني منتشره توسط ايشان و همچنين استانداردهاي بين المللي از جمله ISO11623 و استاندارد ملي ايران به شماره 14953 درج شده است. از ويژگيهاي بسيار حائز اهميت كپسول هاي كامپوزيت تنفسي مي توان به تاريخ توليد ، تاريخ انقضاء و تواتر زماني بازرسي فني و آزمون هاي دوره اي يك كپسول در دوره مصرف اشاره نمود. طبق مفاد مندرج در استانداردهاي ملي شماره 14953 و بين المللي ISO11623 انجام بازرسي فني و آزمون دوره اي يك كپسول تنفسي كامپوزيت در دوره زماني 5 ساله توسط آزمايشگاه هاي ذيصلاح و به جهت كسب اطمينان از سلامت آن الزاميست. خاطرنشان مي سازد اين دوره زماني در مدارك فني منتشره توسط سازندگان كپسول ها نظير كمپاني هاي SCI , Luxfer بعضاً به 3 سال نيز تقليل داده شده است. نكته بسيار مهم ديگر تاريخ انقضاء بهره برداري و يا عمر مفيد يك كپسول كامپوزيت است كه توسط سازنده روي آن درج مي شود كه اين تاريخ در بسياري از موارد به اشتباه و نادرست به جاي فواصل زماني تست دوره اي كپسول توسط فروشندگان و بهره برداران تلقي شده است. خاطرنشان مي سازد زمان انقضاء يك كپسول كامپوزيت حسب نوع كپسول و تكنولوژي به كار رفته توسط سازنده عموماً 15 و يا 20 سال مي باشد هرچند كه اخيراً كپسول هاي با عمر 30 سال نيز توليد و روانه بازار شده است. در تصاوير زير اين موضوع براساس ليبل مندرج روي دو نوع از كپسول هاي تنفسي ارائه شده است. ضمن اينكه همانطوريكه عنوان گرديد علاوه بر ضرورت و الزامي بودن تست هاي دوره اي در بازه هاي زماني هر 5 سال يكبار به لحاظ الزامات قانوني ، نتايج اين آزمون ها متضمن بهره برداري ايمن از كپسول در طول عمر مفيد آن مي باشد . بديهي است پس از تاريخ انقضاء (عمرمفيد) لازمست كپسول از چرخه مصرف خارج شود.
مهندس مجيد رحماني به شرح زير تقديم مي گردد .
كارشناس مهندسي مكانيك
مدير عامل شركت مهندسي و بازرسي فني مخازن آلياژدار
نظرات کاربران